Verhalen

Sinds begin 2020 werkt Vera Otte als projectleider bij Onder Stroom. Als halftijdse medewerker stimuleert ze nieuwe initiatieven en ideeën. Ze is ook brugfiguur tussen de bezetters, residenten, vrijwilligers, initiatiefnemers en externe partners.

Vera werkte zes jaar als productieleider in de Nederlandse muziekindustrie en culturele sector. In 2017 trok ze naar Antwerpen voor de masteropleiding Cultuurmanagement. Zo belandde ze uiteindelijk bij Onder Stroom. 

“Ik denk graag ontwikkelingsgericht na over het collectieve, maar evenzeer over het parcours van individuele kunstenaars en artiesten. Ik krijg veel energie door Onder Stroom verder open te stellen voor dwarsdenkende makers en vooruitstrevende doeners.” 

Ze is een creatieve vooruitdenker en vertaalt artistieke ideeën in projecten of podiumproducties. Daarnaast legt ze graag de verbindingen tussen de structurele werking van Onder Stroom en de ontwikkelingen in het kunstenveld.

“Onder Stroom is niet puur een fysieke plek, maar ook een mentale ruimte die functioneert als een soort transformatorhuis. Het is een haven van autonomie, verrassing en experiment met veel witruimte. Een plek die aan niemand maar tegelijkertijd aan iedereen toebehoort.”

Zo stroomt Vera Otte

Onderstroom of onder stroom?

“Dat is wisselend. Ik ben een kameleon die beweegt op een eigen stroompje of mee op de golf van anderen. Ik sta graag onder stroom door een gedeeld enthousiasme maar ken ook mijn stroompieken. Daarnaast vind ik het ook heel boeiend om van alle verschillende disciplines die hier gehuisvest zijn, kleine stukjes mee te pikken. Zo volg ik een cursus meubelstofferen bij medebezetter Aline Veelaert. Binnen Onder Stroom probeer ik vooral de onderstroom te bewaken en vanuit het ‘samen onder stroom staan’ te zoeken naar iets duurzaams. Een soort groene energie.”

Weerstand of geleiding?

“Ik denk dat we als bezetterscollectief veel geleiden, vooral op artistiek vlak. Maar door weerstand schuurt het en worden ideeën met elkaar geconfronteerd. Enkel geleiding deugt niet en daagt niet uit. Ik heb liever een beetje weerstand zodat vanuit die energie een nieuw startpunt kan ontstaan: alsof je de hoofdschakelaar terug aanzet. Op dat punt zorgt geleiding voor een stroomversnelling. Actie-reactie-reactie-reactie. Dan besef je hoe hard je als groep kunt geleiden, dat inspireert en motiveert enorm!”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Mijn avonturierschap zit meer in de gelijkstroom, de manier waarop ik wilde ideeën en lange termijn koppel. Wat ik graag doe is zoeken waar ruis is en ruimte creëren voor vindingrijkheid, improvisatie en ontwikkeling. Gelijkstroom zorgt voor een constante waardoor ik de diepte in kan gaan. Maar ik ben absoluut een geluksvogel om te mogen spelen met de frisse blikken en verse energie van andere golvenmakers.”

Jenny Stieglitz is een illustrator, met haar illustraties wil ze ideeën, verhalen en data vertalen naar een begrijpbare vorm. Ze werkt in opdracht van culturele- en onderzoeksinstellingen maar creëert ook vrij. Haar creativiteit uit ze via prenten, kaarten, raam- en muurtekeningen, educatieve boekjes, hoekjes in musea, illustraties bij artikelen of in tentoonstellingen, enz. 

“Ik hou ervan de kleine kantjes van mensen te tonen, vaak in details die niet meteen opvallen.”

In 2012 startte ze als zelfstandige in bijberoep, op dat moment zonder heel ver vooruit te kijken. “Dat statuut was een oplossing om mijn eerste opdrachten aan te nemen, en van daaruit groeide mijn zaak tot wat het nu is. Het voelde nooit als een grote sprong, ik ben vooral heel blij dat ik al bijna tien jaar kan doen wat ik het liefste doe.”

In haar tekeningen gaat Jenny op zoek naar de grens tussen fictie en non-fictie. “Ik observeer wat er rond mij gebeurt en dat gebruik ik in mijn werk. Mijn illustraties zijn dan op het eerste gezicht leuk en luchtig, maar kunnen tegelijk pijnlijk herkenbaar zijn. Er heeft ooit iemand mijn tekeningen omschreven als ‘spottend maar altijd vriendelijk.’”

Haar tijd bij Onder Stroom zou ze als ‘Eindelijk thuis, eindelijk niet meer thuis’ bestempelen. “Acht jaar lang rolde ik van mijn bed naar mijn bureau en was het moeilijk mijn werk en de afwas gescheiden te houden. Hier loopt mijn werk en vrije tijd door elkaar op een veel aangenamere manier. En de feedback van medebezetters is constructiever dan die van mijn kat.”

Zo stroomt Jenny Stieglitz

Onderstroom of onder stroom?

“Ik heb maar een klein vonkje nodig om geïnspireerd te raken en onder stroom te staan. Onder spanning werk ik het best. Zonder druk of prikkels van buitenaf kan ik echt een uitsteller zijn. Binnen mijn opdrachten vind ik de afwisseling interessant. Lange participatieve onderzoeksprojecten waarbij ik de stem van de onderstroom in beeld breng, afgewisseld met kleinere, creatieve opdrachten.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Wisselstroom vind ik enorm belangrijk om geprikkeld te blijven. Ik kan uit verschillende dingen inspiratie halen en probeer steeds nieuwe dingen. Maar ik ben ook blij dat ik een herkenbare stijl heb waar ik op kan vertrouwen als experimenten mislukken.”

Weerstand of geleiding?

“Ik denk dat ik meer voor geleiding dan voor weerstand zorg. Eerder dan tegen het hele systeem in te gaan, hou ik er wel van om binnen een afgebakend kader of met een set spelregels mijn eigen weg te zoeken. Om die reden werk ik vooral toegepast.  Als er te veel vrijheid is en alles kan, dan kan er voor mij ook niets.  Maar ook in mijn vrij werk zal ik eerder voor charmante herkenbaarheid dan harde kritiek gaan.”

Aline Veelaert heeft haar eigen meubelmakerij-atelier gevestigd tussen de muren van Onder Stroom. Na haar opleiding architectuur heeft ze ontdekt dat haar kwaliteiten ook elders te vinden zijn. In haar atelier kunnen haar ervaringen met houtbewerking, stofferen en architectuur mooi samenvloeien.

Het meest fier is ze op het vinden van een eigen weg. “Mijn pad is als een complexe samenstelling van verschillende puzzelstukjes en allerlei interesses. En het heeft lang geduurd voor ik dat besefte. Het is vooral belangrijk om plezier te vinden in wat je aan het doen bent.”

“Onder Stroom werkt op een heel energieke horizontale manier. Geen standaard structuur van collega’s, wel een grote groep motivators, die elk een eigen skill en verzameling aan ervaring hebben. Dat is een heel speciaal gegeven en dat heb je niet op veel plekken.” 

Moest Onder Stroom een cocktail zijn zou Aline het beschrijven als “Een combinatie van allerlei smaakverschillen die je ze goed schut, enorm beginnen te bruisen.”

Aline kijkt uit naar de toekomstig evenementen met Onder Stroom. “Samenwerkingen vind ik sowieso heel zalig, zowel binnen als buiten mijn vakgebied. Het brengt mensen samen op een heel aparte manier waardoor je ook andere visies krijgt.” Iets organiseren doet ze zelf liever niet achter een bureau. “Heel veel van wat er achter een bureau gebeurd is heel organisatorisch of schrijvend. Dat is niet mijn ding. Ik wil er wel een onderdeel van uitmaken maar ik ben vooral een doener.”

Zo stroomt Aline Veelaert

Onderstroom of onder stroom?

“Ik heb veel energie dus zou ik zeggen dat ik, zoals velen hier, ‘onder stroom’ sta. Als er nieuwe plannen worden gesmeed binnen mijn werkveld dan doe ik mee. Op Onder Stroom komen zoveel disciplines, interesses en activiteiten samen. Je kan onmogelijk aan alles deelnemen. Een afwisseling van reizen en varen, onderstroom en onder stroom.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Wisselstroom. Het is leuk het gevoel te hebben in een bepaalde richting te evolueren. Maar het zou jammer zijn om bepaalde opportuniteiten onderweg te moeten laten liggen. Ik beweeg me liever tussen verschillende ankerpunten, volgens een richting die op dat moment goed aanvoelt.”

Weerstand of geleiding?

“Voor mij werkt geleiding. Als ik het gevoel heb dat het vlot gaat wil dat voor mij ook zeggen dat het gewoon goed is. Maar omdat ik in mijn werk heel blij wordt van variatie en nieuwe uitdagingen betekent ‘smooth sailing’ constant bijsturen. Het zelf kunnen bepalen waar de nuances liggen en deze keer op keer kunnen aanpassen is voor mij van grote waarde.”

Atelier Bontekoe Van Put is het ontwerp- en uitvoeringsatelier van Jaap Bontekoe en Jonas Van Put. Hun uitvoeringsatelier is vooral gericht op metaal, hun ontwerpstudio voornamelijk op maatmeubilair en interieur. “We balanceren een beetje tussen sculptuur en ruimtevormgeving.” Net die combo van ontwerpen en uitvoeren is de succesformule van Atelier Bontekoe Van Put.

“Het mag elkaar wel echt afwisselen. We vinden het ook heel leuk om eens al ons denkwerk los te laten en 3000 gaten te boren. Dat werkt gewoon. Je krijgt dan ook terug plaats in je hoofd voor andere dingen.”

Hun beste zet tot nu toe was het bundelen van hun krachten. “Alleen kan je nooit met iemand pingpongen, dus je kan je eigen visie ook niet meer loslaten”, zegt Jaap. Ook als je grote projecten in je eentje doet, geeft dat best wel veel stress.” Daar kan Jonas zich ook in vinden. “Samen voelt het veiliger om te experimenteren. Je kan zottere dingen doen zonder bang te zijn dat er iets misgaat. Met twee ga je er gewoon sneller voor en twijfel je minder. Dat is ook belangrijk voor het bedrijf.”

Moest Atelier Bontekoe Van Put één verbintenis moeten aangaan met de andere bezetters van Onder Stroom, dan zou het zijn om elkaar zo vrij mogelijk te laten. “We zijn allemaal verschillende partijen die één ding wel gemeen hebben: iets moois creëren. Dat doen we allemaal vanuit verschillende visies. Het moeilijke is om de verschillende vrijheden met elkaar te verzoenen”, zegt Jonas. “We moeten de intersectie van ieders vrijheden gaan zoeken, dat aspect uitvergroten en samen vormgeven.”

“Het zijn heel veel ingrediënten die samen in één cocktail moeten. Moest je alle ingrediënten samenvoegen hoe ze zijn en ook volledig in hun hoedanigheid laten, dan zou je iets heel wansmakelijk krijgen. Onder Stroom is de perfecte bartender om alle ingrediënten goed af te meten en de cocktail van alle bezetters als een smakelijk geheel te presenteren.”

Zo stroomt Atelier Bontekoe Van Put

Onderstroom of onder stroom?

“In projecten lijkt onze aanpak eerder op een onderstroom dan dat hij onder stroom staat. In plaats van er strak, hard en met een hoge snelheid voor te gaan, duiken we liever wat dieper om een beter perspectief te krijgen. Daar hebben we de tijd om te zoeken, te evalueren en te onderzoeken. Ons werkproces laten we liever wat meer organisch vloeien.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Heel vaak wisselstroom, denk ik. Bij Atelier Bontekoe Van Put is er een constante wisselstroom van ideeën die onderling snel uitwisselen. Gelijkstroom gaat altijd op dezelfde manier, maar bij ons beweegt het meer in twee richtingen. Soms snel, soms traag. Eventueel met een derde partij erbij. Maar altijd een wisselwerking.”

Weerstand of geleiding?

“Allebei. Natuurlijk is geleiding ideaal. Maar zonder af en toe wat weerstand, zouden we niet tot geleiding komen. Het einddoel is sowieso geleiding, we vinden het vanzelfsprekend dat om daar te geraken we soms wel wat weerstand zullen moeten verduren.”

Atelier Scheldeman, het geesteskind van architect Willem Coenen, balanceert zich tussen architectuur en uitvoering. “Ik was op zoek naar werk waar ik kon ontwerpen en uitvoeren tegelijk, maar dat bestond nog niet in de architectuurwereld omdat het ingaat tegen bestaande conventies.”

Bouwwerken van Atelier Scheldeman worden niet beperkt maar juist versterkt door de realiteit. Ontwerpen en uitvoeren smelten samen in een collaboratief proces op de bouwplaats. Om dat te kunnen verzekeren is een juist buikgevoel in elk project de sleutel. “Als ik mij er niet goed bij voel, dan zit het strop en kan ik er niet mee door. Hoe ver het proces ook al geëvolueerd is.”

Het advies dat hij aan zichzelf zou geven in de beginjaren van Atelier Scheldeman is om er gewoon op te vertrouwen dat het goed komt. “Ik dacht vroeger altijd dat er een speciale moment ging komen die Atelier Scheldeman zou maken tot wat het is vandaag. Nu besef ik hoe tevreden ik ben met een stabiele groei in een omgeving van mensen die deels in dezelfde richting denken. Dat ik gewoon kan doen wat ik graag doe en ook voel dat ik dat kan blijven doen, daar ben ik trots op.”

Moest Onder Stroom een hoofdstuk in zijn carrière zijn, zou het ‘Stroomversnelling’ heten. “Soms moet je uitspreken dat je iets wil ondernemen en gaan de dingen vanzelf sneller. Soms is het voldoende om het de wereld in te sturen.”

Zo stroomt Atelier Scheldeman

Onderstroom of onder stroom?

“Onderstroom. Ik zie Atelier Scheldeman eerder als een dieperliggende beweging. Ik vind het belangrijk dat de dingen die ik maak niet volgens conventionele bouwmethoden zijn. Zo werk ik altijd met aanpasbare open structuren, zodat gebruikers zelf hun ei kwijt kunnen in mijn werk. Ik doe in mijn werk ook altijd voldoende onderzoek naar hoe ik dingen kan maken op een andere manier dan de meest klassieke, met als einddoel steeds een duurzame manier vinden van bouwen. Op die manier ben ik liever een dieperliggende golf onder de oppervlakte van conventies en regels.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Tussen de twee. Ik vind het belangrijk om te weten in welke richting je wil stromen, maar wil ook niet per se blijven doorbomen in maar één richting. Ik wil mezelf wel genoeg vrijheid geven om af en toe van koers te veranderen. Zolang ik weet waar ik wil eindigen, ga ik in tussentijd graag op onderzoek uit naar andere methodes die mijn eigen manier van werken kunnen voeden.”

Weerstand of geleiding?

“Laat de dingen liever maar goed geleiden dan een heleboel weerstand. Als ik kan kiezen, liefst smooth sailing.”

Undefined is de multidisciplinaire mix van Koray Sels, Benjamin De Moor en Vincent Peters. Het creatieve bureau laat zich nog het best van al definiëren door het ongedefinieerde. “Ik denk dat dat onze instelling was vanaf het begin”, legt Vincent uit. “We willen zoveel mogelijk doen, zoveel mogelijk proberen, zoveel mogelijk experimenteren en zoveel mogelijk bijleren. Zodra we te lang hetzelfde aan ‘t doen zijn, willen we iets nieuws doen of een nieuwe focus hebben. Daarom verschuift het de hele tijd.”

“Ik denk wat ons maakt tot Undefined is dat we een visie hebben dat nergens in thuis te brengen valt”, verklaart Benjamin. “We toetsen onze visie niet af aan iemand anders. Nee, we gaan radicaal onze eigen weg. Ik denk dat dat onze kracht is.”

Het meest trots is Undefined op hun zijprojecten, zoals het ping pong-concept King of Pong en karaoke bakfiets The Great Karaoke Reef. “Ik denk dat als we niet voor een klant werken het sowieso een andere emotionele ervaring is”, zegt Koray. Vincent knikt. “De terugwerkende kracht is groter bij onze eigen projecten. Ik geniet ook van het rechtstreeks menselijk contact. Je kan de mensen er echt van zien genieten. ”

Als ze voor een klant werken, is hun beste werk datgene dat ze in teamverband doen. “Niet alleen stelt dat het beste voor wat Undefined is, maar dan merken we ook wat voor een goed team we zijn”, bemerkt Koray. “Als we op dezelfde golflengte zitten, gaat het in plaats van dubbel zo snel driedubbel zo snel. Dat heb je met weinig mensen.”

Zo stroomt Undefined

Onderstroom of onder stroom?

“Wij staan eerder onder stroom dan dat wij een onderstroom zijn”, luidt het samen. “Wij zijn heel high energy, erg gedreven, altijd bezig en staan nooit stil”, verklaart Vincent. Benjamin twijfelt. “Die onderstroom, zowat tegen de schenen schoppen, zit er ook wel in. Maar ik denk dat het wel een mentaliteitsverschil is ten opzichte van vroeger. Misschien zijn we toch een beetje volwassen geworden?”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Ik denk dat dat vrij duidelijk is”, zegt Vincent. “Sowieso wisselstroom. Het staat ook een beetje in onze naam, Undefined. Onze ideeën, onze visie, onze strategie, wat we willen, welke concepten naar buiten komen,… Dat wisselt constant en blijft ongedefinieerd. Wij volgen niet één bepaalde richting.” Koray gaat akkoord. “Dat zou ook maar saai zijn.” Vincent nuanceert. “Er zijn mensen die wel daarnaar op zoek zijn. Maar dat is niets voor ons.”

Weerstand of geleiding?

“Weerstand”, klinkt het meteen. “Ik denk dat het ook een beetje in onze karakters zit, die wrijving”, verklaart Vincent. “Dat kan negatief zijn, maar dat kan er ook voor zorgen dat we dingen naar een ander niveau kunnen tillen. In plaats van in alles mee te gaan, stellen we het in vraag.” Hij geeft toe dat er ook misschien wat koppigheid mee gemoeid is. “We willen de dingen anders doen dan anderen en proberen het alledaagse en datgene wat al gedaan is, te mijden. We zoeken altijd naar manieren om iets meer, iets groter, iets anders of iets nieuws te doen.” Benjamin gaat verder. “Ik denk ook dat we de uitdaging niet uit de weg gaan. Weerstand motiveert ons. Als alles vanzelf gaat, is het niet uitdagend.” “Ik denk dat we weerstand nodig hebben om momenten te creëren die heel smooth gaan”, sluit Vincent af.

Ellen Verbiest is architect en stedenbouwkundig onderzoeker. “Hetgeen wat ik vooral probeer is een gemeenschappelijke taal te vinden voor alle actoren in een stad. Een ingenieur, een stedenbouwkundige, een burger, een beleid,… die spreken allemaal verschillende talen. Door kaarten, beelden en maquettes te maken en die samen te bespreken, kan je een gelijke grond vinden. Zelfs bij complexe opdrachten. Mijn einddoel is sowieso wel verbinding. Ik probeer altijd mensen samen te brengen rond iets, of het nu een thema, een beeld, een strategie of een plan is.”

“Ik werk heel hard en zolang je dat niet onder eigen naam doet, doe je al dat harde werk altijd voor iemand anders zijn bureau.”

Sinds kort werkt Ellen onder haar eigen naam. “Vanaf het moment dat ik merkte dat ik zelf een opdracht kon vastgrijpen, heb ik dat meteen gedaan.Ik ben iemand dat heel hard wil werken en mezelf echt in iets kan vastbijten. Maar zolang je dat niet op jezelf doet, doe je al dat harde werk altijd voor iemand anders zijn bureau en bouw je weinig op.”

Toch is Ellen heel dankbaar voor haar vroegere werkervaring. “Ik heb mij daar heel hard in gesmeten. Zo heb ik veel mensen ontmoet waar ik nu nog altijd mee kan samenwerken en mij opdrachten bezorgen. Door alles van mezelf te geven in mijn eerste werkervaring, is dat allemaal beginnen rollen. Het doet deugd om te weten dat ik geen bruggen heb verbrand en er nog steeds positieve contacten aan over houd.”

Klein garnaaltje

Binnen Onder Stroom voelt Ellen zich nog wel een klein garnaaltje. “Maar ik vind het een fantastische plek om te zitten. Ik heb ook graag mensen rondom mij als ik werk. Onrechtstreeks werkt het echt om je te omringen met mensen die met coole dingen bezig zijn. Het inspireert mij om ook het beste van mezelf te geven. Ik geniet er dus enorm van om mee in die golf te zitten. Zelfs als klein garnaaltje.”

Het Onder Stroom-hoofdstuk in de carrière van Ellen zou ze ‘Verkenning’ dopen. “Enerzijds omdat de onderzoeken waar ik nu aan werk verkenningsopdrachten zijn, dus heel letterlijk. Anderzijds omdat ik in mijn carrière nog echt aan het verkennen ben van wat kan en wat ik wil. Dat hoop ik hier in die twee jaar wel te ontdekken.”

Zo stroomt Ellen Verbiest

Onderstroom of onder stroom?

“Een beetje van de twee, eigenlijk. Als ik zou moeten kiezen, zou ik onder stroom kiezen. Ik merk dat stress wel belangrijk is voor mij. Ik heb af en toe wel een push nodig. Mijn manier van werken is niet één flow zoals een onderstroom, ik kan af en toe wel een stoot elektriciteit gebruiken. Maar langs de andere kant zou ik het soms ook wel liever zonder stroom hebben (lacht).”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Wisselstroom. Ik verander liever altijd van richting dan nooit. Dat hoort ook wel een beetje bij dat zoekende. Maar ik doe heel veel dingen graag. Ik heb het gevoel dat als je kiest, je verliest. Ik beperk me dus niet graag. Hoewel ik soms denk dat het beter is om dat wel te doen. Maar voorlopig werkt het gewoon beter om al mijn opties open te houden.”

Weerstand of geleiding?

“Ik heb wel graag weerstand. Weerstand daagt uit, dat werkt gewoon het beste. De dynamiek is heel anders als iedereen akkoord is met elkaar. Ik zoek altijd wel naar wat weerstand om daar iets nieuws, iets anders of iets beters uit te halen. Ik denk dat er meer uit weerstand kan komen dan uit geleiding.”

Frederik Van den Bril is freelance journalist. Hij schrijft vaste rubrieken voor onder meer VICE en OpenVRT. “Ik probeer vooral voor opdrachtgevers te werken die de wereld op zijn minst een beetje beter willen maken. Of althans toch niet slechter.” Daarnaast is Frederik ook copywriter. “Niemand verdient geld met journalistiek, dus heb ik mij ook verdiept in copywriting. Ik heb ontdekt dat ik dat ook enorm graag doe.”

Zijn beste advies? Fake it ‘till you make it. “Dat is echt ongelooflijk. Geloven in jezelf en dat ook uitstralen naar potentiële klanten. De kracht daarvan mag je niet onderschatten. Het moet natuurlijk wel op iets gebaseerd zijn. Maar ik geloof wel echt dat het werkt.”

Tegendraads

Volgens Frederik is Onder Stroom in één woord tegendraads. “Ik vind dat de stad steeds meer evolueert naar yuppie-paradijs aan de Schelde. Er is hoe langer hoe minder ruimte om te experimenteren. Alles moet proper en clean zijn. Ik wil graag een plek waar er veel meer mogelijk is. Het mag niet te afgelijnd worden.”

“De stad wordt een yuppie-paradijs aan de Schelde. Er is geen ruimte om te experimenteren.”

“Onder Stroom moet ook zo laagdrempelig mogelijk zijn. Het moet een plek zijn van iedereen. Als we één verbintenis zouden moeten aangaan met zijn allen, dan is het om actief na te denken hoe we mensen kunnen betrekken die niet behoren tot de witte middenklasse.”

Het Onder Stroom-hoofdstuk in zijn carrière zou de naam ‘Het Einde van het Begin’ krijgen. “Het zijn nog altijd wel de beginjaren van mijn zelfstandige carrière, maar ik merk dat alles hier stilaan wel in zijn plooi valt. Ik begin stukje bij beetje diepere connecties te maken en meer mijn eigen weg te vinden. Voor mij voelt het langzaamaan als het einde van het begin, maar nog niet het begin van een tweede fase.”

Zo stroomt Frederik van den Bril

Onderstroom of onder stroom?

“Ik sta zelf meer onder stroom dan dat ik een onderstroom ben. Dat past meer bij mijn karakter. Ik beschouw mijzelf niet als een zachte flow. Nee, bij mij moet je zijn voor de hevige spanning en kortsluiting.”

“Met Onder Stroom als geheel ben ik wel liever die dieperliggende golfbeweging. Men spreekt altijd over de Vlaamse grondstroom. Ik denk dat wij even goed een Antwerpse grondstroom vertegenwoordigen. Een soort van tegenstroom die staat voor een andere soort samenleving. Een meer inclusieve en warmere samenleving waar er nog ruimte is om te experimenteren.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Wisselstroom. Ik hou ervan om vaak van richting te veranderen. Ik vind het ook belangrijk om in je leven niet stil te staan. Het is nodig om te blijven experimenteren, te blijven proberen en te blijven zoeken. Dat is ook iets wat heel mijn carrière tot nu toe kenmerkt. Ik hecht enorm veel waarde aan nieuwe dingen proberen. Daarom wissel ik wel eens graag van koers.”

Weerstand of geleiding?

“Ik hou wel van geleiding. Ik denk dat ik op mezelf al voor genoeg weerstand zorg. Dus ik ben wel blij als de boel een beetje geleidt. Dat motiveert mij ook het meest. Wind in de zeilen en volle kracht vooruit. Maar ik ben ook vollenbak aan het leren dat weerstand mij niet per se moet blokkeren. Ik heb stilaan door dat het mij niet per se moet tegenhouden, maar dat ik dan juist nog harder op de gaspedaal moet drukken. Ik ben nog volop in het proces om te leren dat weerstand ook iets goeds kan zijn.”

Bram Van Bree is een creatieve doe-het-zelver. “Ik ben een uit film gerolde art director. Mijn achtergrond is een filmopleiding. Daarna ben ik in grafische vormgeving gerold en heb ik ook als programmator wat expo’s en events georganiseerd. Het meest trots is Bram als alle puzzelstukjes in elkaar vallen. “Ik hou ervan om een visuele identiteit, programmatie, licht, geluid enzovoort uit te denken en dat alles in elkaar te passen. Ik ben het trotst als het allemaal samen werkt. Als ik iets creëer en je ziet dat dat werkt. Alle elementen zien samenvallen en mensen ervan zien genieten: daarvoor doe ik het.”

“Iets doen zonder ziel is het niet waard.”

Bram van Bree

Wat hij ook doet, Bram heeft het aan zichzelf beloofd om altijd de volle 100% te geven. “Doe alles met ziel. Dat kan soms zeer vermoeiend zijn omdat je natuurlijk veel van jezelf geeft. Maar achteraf ga je je daar nooit slecht over voelen. Iets doen zonder ziel, is het eigenlijk niet waard. Probeer dicht bij jezelf te blijven op creatief, emotioneel en moreel vlak. Probeer er niet van af te wijken, maar leg je er ook bij neer dat sommige systemen zijn hoe ze zijn. Ik zou mezelf wel willen aanleren dat je sommige systemen niet kan veranderen. Wat je wel kan, is dingen in gang zetten en de juiste mensen kansen geven. Er zijn genoeg mensen die goede dingen doen en het systeem proberen te veranderen van binnenuit. Laten we die steunen en mee denken hoe we de dingen beter kunnen maken in plaats van altijd tegen de bierkaai te vechten.”

Schrijnend

Als hij het geld had, zou hij binnen de muren van Onder Stroom zoveel mogelijk sociaal-culturele initiatieven organiseren. “Opvang voor vluchtelingen of iets met kansarmen. Ik vind het schrijnend om in zo’n welvarend land als België te leven en nog altijd kansarme mensen te hebben. Ik zou bijvoorbeeld kinderen die niet op vakantie kunnen gaan een kamp willen geven. Dat ze kunnen leren van alle partijen die hier zitten, van elektronica solderen tot een vogelhuisje bouwen. Niet alleen om skills te leren, maar ook om plezier te maken en vooral even niet bezig te moeten zijn met overleven.”

Het Onder Stroom-hoofdstuk is in Brams carrière een hoofdstuk waar alle elementen samenvallen. “Ik heb al veel verschillende dingen georganiseerd, ik heb met Undefined twee maanden lang de ping pong bar van de King of Pong open gehouden, wij hebben veel feesten gegeven,… De puzzelstukjes vallen wat in elkaar nu. Onder Stroom is een beetje de hoofdweg waar onze eerdere zijwegen op uitkomen.”

Zo stroomt Bram van Bree

Onderstroom of onder stroom?

“Mijn manier van werken ligt eerder tussen de twee. Ik wissel af tussen harde energie en dingen die meer van lange adem zijn. Ik hou van de energie die gegenereerd wordt door snelle dingen te doen, maar ik laat mij graag ook uitdagen door dingen die langer duren. Als ik kijk naar mezelf als persoon, is een onderstroom wel het meest passend van de twee. De connotaties daarrond sluiten meer aan bij mijn ideologie. Bottom-up, tegen de stroom in, een flow die altijd zijn weg vindt,… Ik hou ervan om te zien wat er onder de radar valt en hoe ik dat op de beste manier naar boven kan brengen.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Ik vind dat je allebei nodig hebt. Je hebt in het begin altijd wisselstroom nodig voor je gelijkstroom kan hebben. Je moet eerst genoeg van keuze kunnen veranderen. Als je dan een richting vindt dat juist voelt, moet je je daaraan proberen te houden. Vanaf dat iets werkt, moet je er bij blijven om te zien of het ook op lange termijn werkt. Hoe lang dat is, is bij verschillende dingen anders. Als je iets technisch hebt, moet je daar aan blijven werken. Als je iets ideologisch hebt, moet je even volhouden om te zien of het zou kunnen werken. Maar bij alles begin je met een wisselstroom en eindig je met een gelijkstroom.”

Weerstand of geleiding?

“Weerstand. Ik vind dat je jezelf uitdagingen moet aanmeten. Er is ook geen kans op verandering als alles geleidt. Dingen moeten in vraag gesteld worden en herbekeken worden. Als je energieën bij elkaar zet, moeten die een soort elektriciteit genereren tussen elkaar. Dat kan enkel maar door weerstand. Eens die energieën samenvloeien, mag de boel wel geleiden. Graag zelfs. Maar op creatief vlak moet er eerst weerstand zijn. Zonder weerstand is er geen energie. Zonder energie ontstaan er geen nieuwe creaties of iets interessants. Je kan nooit iets interessants creëren door enkel geleiding.”

Studio Grün is tuin- en landschapsarchitect Willem Van Den Eynde. “Ik ontwerp tuinen en semi-publieke ruimtes, maar ik zorg ook voor de volledige uitvoering. Die combinatie probeer ik altijd wel te garanderen zodat ik klanten van begin tot eind kan bijstaan.” Studio Grün zou volgens Willem het beste te vergelijken zijn met een White Russian. “Je hebt sterke drank die voor een stevige basis zorgt, maar ook een laagje melk om het geheel wat zachter te maken. Daar kan ik mezelf wel in vinden. Ik sta stevig in mijn schoenen, maar probeer naar klanten zo zacht en geduldig mogelijk te zijn. Daar kruipt veel tijd in, maar dat vind ik heel belangrijk.”

“Mijn advies aan mezelf: overtuig klanten meer van je gelijk”

Willem Van Den Eynde

Hoewel, té zacht is ook niet goed. Het advies dat Willem dan ook aan zichzelf in de beginjaren van Studio Grün zou geven is om soms wat meer tegenkant te durven geven. “Af en toe moet je ingaan tegen wat mensen verwachten en niet naar alles luisteren. Klanten wat meer overtuigen van je gelijk. Dat wordt ook wel geapprecieerd, heb ik gemerkt. In de beginjaren was ik soms bang om af te wijken van datgene waarvan ik wist dat het werkte. Bij projecten begon je dan al bijna op dezelfde manier te denken als het vorige plan. Als ik daar nu aan terugdenk, had ik daar wel liever mijn harder mijn eigen stempel op gedrukt. Dat is iets wat ik de laatste jaren wel meer probeer te doen.”

Positieve invloed

Binnen Onder Stroom kijkt Willem het meeste uit naar hoe alle bezetters elkaar onrechtstreeks zullen inspireren. “Ervoor deed ik al het ontwerpen alleen thuis. Daar kon ik urenlang met iets vastzitten. Ik denk dat de aanwezigheid van de anderen niet alleen rust zal brengen, maar mijn werk ook positief zal beïnvloeden.” Vooral het ontwerp-gedeelte hoopt hij hier te versterken. “Ik ben nog heel hard verbonden aan hoe iets er praktisch uit moet zien. Ik vind het belangrijk om dicht bij die werf te blijven. Maar dat mag het ontwerpen niet minder maken. Daar wil ik mij in de komende twee jaar wel wat meer in gaan verdiepen.”

Het Onder Stroom-hoofdstuk in zijn carrière zou ‘Bevestiging’ kunnen heten. “Ik ben nu bijna vijf jaar bezig en heb in die jaren altijd het gevoel gehad dat ik nog maar pas begonnen was. De beslissing om mij aan te sluiten bij Onder Stroom is een soort bewuste bevestiging van de richting die ik wil uitgaan.”

Zo stroomt Studio Grün

Onderstroom of onder stroom?

“Ik denk een onderstroom. Een dieperliggende golf is meer van toepassing bij mijn werkproces dan stroomstoten. Dat komt voornamelijk omdat veel van mijn projecten voor klanten een belangrijke stap in hun leven zijn, één waar ze ook veel geld aan geven. Dus ik vind het wel belangrijk om daar een geleidelijk proces van te maken. Ik steek daar graag genoeg tijd in zodat mensen zich er goed bij voelen en het resultaat ook is wat ze op voorhand verwachtten. Daarom is mijn werkproces dus eerder een diepe en duurzame golf waar alle partijen op kunnen meestromen dan korte en snelle stroomstoten die moeten choqueren.”

Gelijkstroom of wisselstroom?

“Goh. Projectmatig moet je, zeker met de dingen waar wij bezig mee zijn, al eens wat andere invalshoeken op iets laten schijnen. Maar op gebied van Studio Grün in zijn geheel, ben ik liever wel een gelijkstroom. Het moet voor mensen duidelijk zijn wat ik doe. Je moet wel een duidelijk beeld vormen van uw firma. Maar langs de andere kant vind ik het ook belangrijk om altijd anders naar de dingen te kijken. Ik heb ook altijd een ander perceel voor mij, dat is nooit hetzelfde. Het is altijd opnieuw een proces, dat wisselt altijd. Dus voor Studio Grün in het geheel heb ik liever gelijkstroom, maar per project mag er zeker een stevige dosis wisselstroom zijn.”

Weerstand of geleiding?

“Weerstand. Wat uitdagingen af en toe mag wel. Dat vind ik wel. Je kan ook alleen maar iets bereiken met een beetje weerstand. Dat merk ik bij mijn projecten. Elk project is anders, dus dat brengt automatisch wat weerstand met zich mee. Dat is goed, want zonder weerstand val je toch altijd op dezelfde dingen terug. Je mag ook wat weerstand krijgen van klanten zelf. Dat maakt je ook gewoon alleen maar sterker. Dat motiveert me ook. Als iets tegenvalt, hoeft mij dat niet per se te blokkeren. Ik haal er de punten uit waar ik van kan leren en daar ga ik mee verder. Op lange termijn haal ik er dus meer uit dan wanneer alles goed gaat.”